koelemmer foto Frank Stolvoort

zondag 25 november 2012

Recensie

In het voorjaar ben ik door een contact in de distilleerhoek getipt over een duitstalig boekje over het zelf destilleren van etherische olie.

Het boekje heet Atherische Ole selbst herstellen en is geschreven door dr. Bettina Malle en dr. Helge Schmickl. In de 160 pagina's staat alle informatie die je nodig hebt om te kunnen beginnen met het maken van etherische olie uit stoomdestillatie. De afbeeldingen schema's en tabellen maken het boekje goed toegankelijk.
wokmethode
Naast stoomdestillatie komen ook andere methode's zoals enfleurage, maceratie/infusie en extractie aan bod.
Ook het gebruik van de olie krijgt in het laatste hoofdstuk een plek, met zelfs recepten om je eigen shampoo, zeep en deodorant te maken.

Echt waardevol vond ik het boekje vanwege de beschrijving van de planten waarvan je etherische olie kan destilleren. Schmickl en Malle geven hier een overzicht per plant over de beste oogsttijd, welke plantendelen en welke bewerking nodig is en de opbrengst aan olie.

Zo las ik over Jasmijn:
Oogsttijd bij zonsopgang van juli tot oktober. Opbrengst  0,07-0,1%.

Al met al is het een waardevol en uniek boekje. Vooral een must voor mensen die willen starten met het zelf destilleren van etherische olie. Het is te verkrijgen via de website www.aetherischesoel.at

woensdag 17 oktober 2012

Zeep en olie verkopen

Om meer bekendheid te geven aan mijn activiteiten, workshops en om lavendelolie en lavendelzeep te verkopen heb ik zondag 14 oktober een kraam gehuurd op de Bazouq in Tilburg.
Dit was een nieuwe activiteit voor Catharina en mij en vergde dan ook de nodige voorbereiding. We hadden informatie over de zeep en de olie duidelijk leesbaar en met illustraties tentoongesteld.
Voor de lavendelolie een display gemaakt van een dikke plak eikenhout met plek voor tien flesjes plus een tester. Voor de zeep gebruikte we een stuk schors van de lariks.
Om de bezoekers van de markt te laten zien dat zuivere etherische olie ook duur kan zijn hadden we een flesje Larixolie (10 mL) te koop aangeboden voor € 60,-. De olie heb we wel laten ruiken aan de geinteresseerden.
Ook was het al mogelijk om in te schrijven op een workshop lavendeldestilleren volgende jaar.
Verder hebben we een aromahanger geintroduceerd, een idee en ontwerp van Margriet van der Wal.
Aan belangstelling hadden we geen gebrek tijdens de markt. We hebben veel verteld over de productie van etherische olie de kwaliteit en aromatherapie. En niet onbelangrijk de nodige stukken zeep en olie verkocht.

Ondanks dat een lange dag op een markt staan niet onze meest geliefde bezigheid is, hebben we het toch reuze naar ons zin gehad!

donderdag 4 oktober 2012

Lavendelzeep

Van de lavendeloogst in Ulvenhout heb ik een redelijke hoeveelheid etherische olie kunnen destilleren. Een deel van de olie verkoop ik in druppelflesjes van 10 mL.

Van een ander deel heb ik de olie gebruikt om in september lavendelzeep van te laten maken.
Hiervoor heb ik gekozen voor werfzeep in Utrecht. www.werfzeep.nl
Ik had al kennis gemaakt met zeep van werfzeep twee jaar geleden tijdens het eucalyptusfeest in Steenwijkerwold. Voor het maken van de zeep heb ik de lavendelolie en gedroogde lavendelbloemen van de oogst van dit jaar geleverd.
Werfzeep werkt met gecertificeerde biologische oliën om de zeep te maken. Voor de lavendelzeep is olijfolie, kokosolie en cacaoboter gebruikt. Deze oliën  zijn verzeept met loog. Na de verzeping is de lavendelolie en kleurstof toegevoegd.
ossetong bron: wikipedia
Als kleurstof is een extract van de wortel van ossetong, ook wel alkanetextract genoemd, gebruikt. Deze rode kleurstof veranderd tijdens het verzepingsproces in een mooie lavendelpaarse kleur.

gesneden stukken zeep

Na het verzepen en snijden moet de zeep nog een aantal weken rijpen. Ondertussen had ik de tijd om na te denken over de verpakking. De stukken zeep (100 gram/stuk) worden door werfzeep verpakt in pakpapier. In plaats van een wikkel heb ik een kaartje gemaakt met alle wetenswaardigheden over de zeep.
klaar voor de verkoop!

Zondag 14 oktober sta ik op de Bazouq in Tilburg met een kraam(www.bazouq.nl). Dit leek mij een leuke start van de verkoop van de lavendelzeep. De etherische olie en zeep is daarna verkrijgbaar bij boerderijwinkel de  Schaepsdijck in Gilze. www.schaepsdyck.nl
klik op de afbeelding om hem te vergroten

zondag 9 september 2012

Analyse van Ulvenhoutse lavendelolie

Eind juni begin juli heb ik met hulp van vrijwilligers 100 kg lavendel geoogst in Ulvenhout.

In de maand juli en augustus heb ik van deze hoeveelheid in totaal 800 mL etherische olie gedestilleerd. Dat is een opbrengst van 0,8%.



 

 Dit jaar had ik mij voorgenomen om de kwaliteit van de lavendelolie te laten analyseren.
Via Michel Vanhove (www.nature-helps.com ) heb ik een Frans bedrijf gevonden dat gespecialiseerd is in het analyseren van etherische olien. www.pyrenessences.com

Dit bedrijf heeft de samenstelling van de olie geanalyseerd en gekeken of er in de olie pesticiden aanwezig waren. Dit laatste is niet onbelangrijk, omdat de lavendel die ik gedestilleerd had niet biologisch geteelt is.
                                                                                 gaschromatogram
Uit de analyses bleek dat er geen pesticiden aanwezig waren in de olie.
De analysemethode waarmee dat is uitgevoerd, gaschromatografie, is uiterst gevoelig voor hele kleine hoeveelheden. De kwaliteit van de olie is dan ook eigenlijk biologisch te noemen.


soort stof
stofnaam
massapercentage
monoterpeen
Limoneen
2,11%
oxide
1,8 - cineol
5,75 %
monoterpeen
cis / trans ocimeen
6,78%
ester
oct-1-en-3-yl acetaat
2,15%
alcohol
linalol
19,45%
ester
linalylacetaat
22,17%
sesquiterpeen
beta-caryophylleen
2,32%
fenol-alcohol
terpineen-4-ol
11,18%
ester
lavendulyl acetaat
2,48%
sesquiterpeen
E-beta-farneseen
3,61
ester
geranylacetaat
1,59%
117 stoffen met een percentage lager dan 1,5%
totaal
100%


 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
De analyse van de samenstelling van de olie leverde 128 gedetecteerde stoffen op.
Wat opvalt in de samenstelling is dat de Ulvenhoutse lavendelolie tov van andere olien een minder linalol en linalylacetaat bevat, maar wel een relatief hoog terpineen-4-ol gehalte.
 
 


                       terpineen-4-ol
 
Wat zeggen deze analyseresultaten over de kwaliteit van de olie?
Door de samenstelling ruikt de olie anders dan bijvoorbeeld Franse lavendelolie afkomstig van L.angustifolia. Deze Nederlandse olie heeft  door de samenstelling een heel eigen karakter. Naast de verklaring van de geur zegt de samenstelling ook iets over de therapeutische waarde van de olie.
scheiding van de lavendelolie in een florentijnse vaas
Hiervoor heb ik aan een deskundige aromatherapeute, Madeleine Knapp Hayes-Wellhuner (www.levensboom.com), gevraagd welke eigenschappen de olie in deze samenstelling heeft. Ze heeft daarvoor de volledige samenstelling bekeken, omdat stoffen zelfs in een lage concentratie aanwezig van therapeutische waarde kunnen zijn.
Madeleine: 
Inderdaad is linalool en linalylacetaat wat magertjes maar door de grotere hoeveelheid terpinen-4-ol heeft het wel een behoorlijke fungicide activiteit. Vlak ook de sterk zuiverende invloed van ocimeen niet uit. Een goede olie voor in zeep dus inderdaad, maar ik denk dat er ook een kalmerende invloed vanuit gaat. Zit ook best aardig wat myrceen in. Ik zou deze inzetten voor wonden en huidinfecties, acne, pijnen.
Roemeense lavendelzeep.
Voor mij is met de gegevens van de analyses en de intrepetatie daarvan het lavendelproject waaraan ik in juni begon meer dan geslaagd!

zondag 19 augustus 2012

Kruidenwandeltocht in Transylvanië

In de afgelopen vakantie ben ik samen met Catharina naar Roemenië afgereisd. Vooral één onderdeel in de reis sprak mij nogal aan, namelijk een kruidenwandeltocht. De reis werd georganiseerd door Bori Szabo. Bori is een Hongaarse Roemeense van geboorte en woont in Tilburg.
Catharina en Bori met versgeplukt blauwe distel
Als je meer wil weten over de reizen die Bori organiseert ga dan naar www.yogibori.ro
Voor deze wandeltocht door de bergen van Parajd (Praid) naar Siklod had Bori een kruidendeskundige, Tunde, uit Boedapest laten komen.
blauwe distel

Tunde bleek een hele deskundige vrouw, die zelf haar bachbloesem essences maakt. Ze heeft daar een aparte Hongaarse methode voor.
Tijdens de wandeltocht naar Siklod (www.siklodiszallasok.hu) verzamelde we diverse plantensoorten.
De blauwe distel was daar één van. Daarnaast hebben we duizendblad, sint-Janskruid, heermoes, oregano (Marjolein), munt en agrimonie geplukt.

Tunde vertelde ons veel over de geneeskrachtige werking van alle planten. Duizenblad zo vertelde ze, is een goed geneesmiddel voor heel veel (vrouwen)kwalen.
drogend duizendblad
Aangekomen in Siklod werden we onthaald door de pensionhouder Csaba met een eigengestookt glaasje palinka. Dit is een drankje dat wordt gestookt van pruimen die in het najaar van de boom vallen.

Siklod is een dorp waar het lijkt alsof de tijd 100 jaar is stil blijven staan. Maar goed ook, want voor mensen die duurzaam en zelfvoorzienend willen gaan wonen en leven is er nog veel te leren!

geplukte munt
Tijdens de wandeltocht is er ook veel verteld over hoe je de kruiden kan verwerken en toepassen. Munt bijvoorbeeld. Je kan de plant drogen en er een thee van zetten. Als je de munt op je huid wil gebruiken is het handig om de geplukte munt op een andere manier te verwerken. Tunde gaf ons het volgende recept:

 Breng in een pot van donker glas zoveel mogelijk munt
 Vul de pot met een olie bij voorkeur amandelolie
 Zet de pot op een zonnige plek in de vensterbank
 Laat de pot daar 1 maanmaand staan zonder erin te roeren
 Gebruik een zeef om planten en olie van elkaar te scheiden
 De olie is nu gebruiksklaar

Dit proces, het weken van plantenmateriaal door het in een basisolie te leggen, waardoor er een aftreksel ontstaat, heet macereren.
sint-Janskruid

Na terugkomst in Parajd (Praid) hebben we de kruiden gedroogd en een aantal dagen later kleiner geknipt om ze mee te kunnen nemen naar Nederland. Ik vond het een boeiend en erg leerzame kruidenwandeltocht en wellicht kom ik nog een keer terug om van een aantal in het wild groeiende planten etherische olie te destilleren.
 Distilleerketel om palinka te stoken
Misschien met een Transylvaanse omgebouwde distilleerketel!




dinsdag 10 juli 2012

Workshop lavendeldestilleren

vers geplukte lavendel
Op zaterdagmiddag 7 juli heb ik een workshop lavendeldestilleren gehouden.Tijdens deze workshop werd gestart met het destilleren van gedroogde lavendel. Dit was lavendel die ongeveer een week eerder bij lavendelkwekerij Lavendelplus was geplukt.

gedroogde lavendel
Bij de start van de workshop ging er ongeveer 2,5 klapkrat in de destilleerketel.
Tijdens het destilleren kregen de workshopdeelnemers uitleg over de techniek van het stoomdestilleren.
Uitleg over de alambiek
Nadat de destillatie op gang gekomen was kon ik de werking van de florentijnse vaas laten zien.

Ook kregen de deelnemers veel te horen over lavendel zelf en was er een reuk-sessie met verschillende soorten lavendelolie, waaronder een vervalste olie.
De deelnemers hadden veel interesse in hoe ze zelf aan de slag kunnen gaan om etherische olie te destilleren. Hierbij kwam het boekje Aetherische Ole selbst herstellen van Bettina Malle en Helge Schmickl van pas.

Dit boekje is bijzonder handig voor mensen die willen starten met het zelf destilleren van etherische olien. Van de wok-methode tot het gebruik van een koperen destilleertoestel volgens Leonardo da Vinci (Leonardo classic). Meer info: www.aetherischesoel.at
Aan het einde van  de workshop was er voldoende lavendelolie gedestilleerd om iedereen een flesje van 10 mL mee te geven. Vooral door het enthousiasme van de deelnemers kan ik spreken van een zeer geslaagde workshop!

vrijdag 6 juli 2012

Destillatie van Ulvenhoutse lavendel

Op donderdag 5 juli ben ik gestart met het destilleren van de lavendeloogst van dit jaar.

Ik heb een deel van de Ulvenhoutse lavendel, Lavandula angustifolia var. little lady, 4 klapkratten in totaal gedestilleerd.

Vers geplukt 4 kg per klapkrat, in totaal dus 16 kg lavendel.
Om de deksel van de destilleerketel stoomdicht aan te sluiten op ketel gebruik ik aluminiumtape.
Dit keer heb ik een traditionele methode waarbij gebruik gemaakt wordt van deeg toegepast.


Tijdens het destilleren bleek dat toch niet zo´n succes. Er ontstonden stoomlekken die niet of nauwelijks meer dicht te maken waren. Gelukkig was dit aan het begin van de destillatie waardoor ik de afdichting zonder veel verlies aan stoom, en dus ook etherische olie, kon vervangen door aluminiumtape.
florentijnse vaas
Tijdens de destillatie heb ik gebruik gemaakt van een florentijnse vaas om hydrolaat en olie van elkaar te scheiden. De olie was in het begin bijna kleurloos en werd naarmate de destillatie vorderde steeds geler van kleur.
Na 30 minuten destilleren
Na 60 minuten destilleren
Na 60 minuten heb ik de destillatie even stil gezet om de inhoud van de florentijnse vaas over te brengen in een scheitrechter. Dit omdat de scheidingscapaciteit van de florentijnse vaas bereikt was.

Na 2 1/2 uur destilleren ben ik gestopt. Resultaat:
Ongeveer 140 mL lavendelolie en 7 Liter lavendelhydrolaat.
Deze opbrengst van 16 kg lavendel komt overéén met 0,88%. Minder dus dan de 1 % die ik
verwacht had. Dat kan meerdere oorzaken hebben. Voor de hand ligt dat er bij stoomlekken in het begin van de destillatie olie verloren is gegaan. Hopelijk zal dat niet al te veel gebeuren bij de 84 kg lavendel die ik nog moet gaan destilleren!