koelemmer foto Frank Stolvoort

woensdag 22 februari 2012

Destilleren met vergunning

Tijdens een cursus likeur stoken bij Pieter Rijneveel in Dordrecht hoorde ik dat voor het in bezit hebben en gebruiken van een destilleerketel een vergunning nodig is.
Distilleerketel distilleerderij van Toorn Vlaardingen

Ik was in de veronderstelling dat er alleen een vergunning nodig is voor distilleren, het stoken van alcohol. Pieter vertelde mij dat hij een vergunning had voor de ketel, een vergunning voor het stoken van de ketel en een vergunning voor het hebben van een alcoholplaats. Voor de laatste vergunning moet je een boekhouding bijhouden van de hoeveelheden alcohol die je maakt of inkoopt. Aan de hand hiervan kan de Belastingdienst/douane berekenen hoeveel accijns je moet afdragen.


Mensen die legaal alcohol willen stoken hebben dus 3 vergunning nodig. Zo te zien op marktplaats zijn er nogal wat stokers in Nederland. Ik begreep van Pieter dat bij overtreding streng kan worden opgetreden, tot de ketel onklaar maken aan toe.
distilleren op een houtvuurtje


In januari heb ik toch maar eens contact gezocht met de Belastingdienst/Douane.
Via hun website:

heb ik een formulier gedownload en opgestuurd naar de Belastingdienst/Douane in Heerlen.
In de aanvraag heb ik wel duidelijk gemaakt dat ik alleen etherische olie destilleer en geen alcohol!
Een aantal weken later belde een ambtenaar met de mededeling dat een vergunning verstrekt zou worden, alleen een bezoekje om de twee destilleerketels die ik gebruik te bezichtigen was nodig om de ketels goed te kunnen beschrijven.
KETEL 2
KETEL 1


De vergunning die ik vandaag via de post mocht ontvangen heet:
VERGUNNING voorhanden hebben en gebruiken van distilleertoestellen.
Hierin zijn de 2 distilleertoestellen beschreven en er zijn foto's van gemaakt. Ook is in de vergunning, op mijn verzoek, opgenomen het mogen gebruiken van deze ketels tijdens demonstraties elders in het land. De vergunning is namelijk voor het in bezit hebben en gebruiken op één adres.


de vergunning
Na bijna twee jaar 'illegaal' destilleren kan ik nu met een vergunning op zak legaal etherische olie gaan destilleren!

vrijdag 17 februari 2012

Lavendelolie

Lavendelolie is een van de meeste vervalste etherische olien.
Als je naar een goede kwaliteit lavendelolie kijkt, in dit geval Lavandula angustifolia, dan kom je op de volgende globale samenstelling uit:
linalol
40%
linalyl-acetaat
23%
borneol
8%
cineol
5%
kamfer
0%
Als de olie goed is bevat het tenminste 40% linalol en 20% linalyl-acetaat.
Linalol en linalyl-acetaat zijn geurbepalend voor lavendelolie. Het zijn dan ook juist deze twee stoffen die op een synthetische manier kunnen worden gemaakt, waardoor vervalsing mogelijk is.
Linalol kan volgens de Hoffman-LaRoche synthese uit de basisstoffen acetyleen en aceton worden gemaakt. Linalyl-acetaat kan je via verestering maken volgens het volgende recept:

De synthese van linalyl-acetaat
Breng in een 5 liter kolf:
- 370 gram linalol, 2,4 mol
- 357 gram azijnzuur anhydride, 3,5 mol
- 12 gram katalysator: 10% H2PO4 in azijnzuur anhydride
Laat dit mengsel een week bij 5oC staan. Los het op in 800 gram benzeen en was met 300 gram water. Was de benzeenlaag met een verzadigde oplossing van natriumwaterstof-carbonaat tot een neutrale reactie met lakmoes. Destilleer de benzeen af. Het gewicht van de ruwe olie is 420 gram, 84% ester. Na destillatie 90% ester, kookpunt 72 graden Celcius.
Bron: the formulation and preparation of cosmetics fragrances and flavors    Louis Appell
Als je naar de winkel gaat om een flesje natuurzuivere lavendelolie te kopen moet je dus goed opletten.
Tips: Koop olie van een betrouwbare leverancier. De aanduiding lavendelolie is niet voldoende.
         Op het etiket moet de volledige latijnse soortnaam van de lavendel staan
         Een batchnummer (productiecode) op het etiket, zodat vragen over de levering kunnen
         worden opgezocht. 
En als je toch voor een goede olie gaat is een EKO-kwaliteit natuurlijk het beste.

De lavendelolie die geproduceerd wordt verschilt nogal in samenstelling. Allereerst zijn er verschillende soorten lavendel die onderling in geur verschillen:

Naam
geur
Lavendel extra/wild  L.angustifolia
kruidig, krachtig
Lavendel fijn   L.angustifolia
robuuster dan de L.extra
Spijklavendel  L.latifolia
fris, krachtig, kamferachtig
Lavandin    L.x intermedia
fijn, geurt naar lavendel, licht kamferachtig
Kuiflavendel  L. stoechas
nauwelijks geurend naar lavendel, kamferachtig

De geur zegt ook iets van de samenstelling van de olie. In onderstaande tabel staan 3 soorten lavendel met de samenstelling die er zo uit zou kunnen zien.

samenstelling in
%   belangrijkste
terpenen in
lavendelolie

L.angustifolia
Lavandin
L. stoechas
kamfer
0,5 – 1%
4 – 11%
10 – 20%
caryophyleen
3 – 12%
  n.d.
  n.d.
1,8 - Cineol
1 – 2%
5 – 10%
20 – 30%
linalol
30 – 49%
30 – 40%
40 – 50%
linalol acetaat
30 – 45%
20 -30%
< 1%
Ocimeen
2,5 – 6%
  n.d.
  n.d.
Pineen (α en β)
  n.d.
  n.d.
1 - 3%

Nog duidelijker zijn de hieronder afgebeelde schijfdiagrammen. Alle type verbindingen hebben hier een kleur zodat goed het verschil in samenstelling te zien is. Bijvoorbeeld het aandeel esters (donker blauw gekleurd), in dit geval de linalylacetaat. Klik op de afbeelding om hem te vergroten

 Bron: AROMATHERAPY, essential oils in colour; Rosemary Caddy
Het boekje waar de plaatjes uit zijn overgenomen is trouwens een aanrader voor mensen die meer inzicht willen krijgen in de samenstelling en werking van etherische olie. De auteur Rosemary Caddy heeft een gedegen universitaire achtergrond, is klinisch aromatherapeut, en heeft voor haar studenten de Caddy Classic Profiles ontwikkeld. Wil je hier meer over weten:    www.ccprofiles.co.uk

Er is trouwens nog meer variatie in de samenstelling van lavendelolie mogelijk. De kwaliteit en samenstelling van de etherische olie van een lavendelsoort is ook nog afhankelijk van de groei-omstandigheden van de planten. Factoren die daarbij van belang zijn:
1.    De grondsoort
2.    Locatie en hoogte
3.    Waterbron en type
4.    het ´terroir´ 
Terroir is een term die wordt gebruikt in de wijnbouw.
Het gaat hierbij om grond(soort), schaduw, wind, regen, terrein en de speciale groeiplek (ecologie)
5.    Oogst op het juiste moment
6.    Oogst van de juiste delen

lavendelveld Viva-Lavandula

Eind juni ben ik weer van plan lavendel te gaan plukken. Ik hoop op een grote opbrengst, zodat ik de kwaliteit van deze Nederlandse lavendelolie kan laten testen!