koelemmer foto Frank Stolvoort

dinsdag 29 mei 2012

Larix destilleren deel 2

De zonnige en warme dagen voor en tijdens het pinksterweekeinde leken mij een geschikt moment om wat meer Lariks te gaan 'oogsten' en destilleren. Deze activiteit had ik een aantal dagen eerder al kenbaar gemaakt aan de boswachter. Catharina had ook wel zin om 's ochtends mee te gaan naar de Chaamse bossen en wat gezonde lucht op te snuiven.
Over een bospad hangend vonden we een grote Lariks die aan het rode merk te zien toch gekapt moest worden.
Met een paar kleine lariksboompjes erbij hadden we in totaal 4 klapkratten vol. Genoeg om de destilleerketel mee te vullen. In de middag heb ik deze hoeveelheid lariks fijn gemaakt met een hakselaar.
Ik had in totaal 16,5 kg fijngehakselde lariks om te destilleren. Net als bij de vorige destillatie heb ik op het metalen rooster in de ketel een vitrage-achtige stof gelegd om te voorkomen dat een klein deel van de gehakselde lariks door het rooster heen zou vallen.
Na alle verdere andere voorbereidingen voor de destillatie, zoals het vullen van de koelemmer met heet en koud water, en niet onbelangrijk het afdichten van de ketel met aluminiumtape, kon de destillatie beginnen.
De begintemperatuur (van de lucht) was 's middags al gestegen naar 30 graden Celcius.
Bij 36 graden Celcius, tien minuten voordat het destillaat overkwam, was er al een bloemige geur waar te nemen. Het destillaat kwam over bij 94 graden Celcius.
Voor het opvangen van het destillaat heb ik gebruik gemaakt va een scheitrechter ipv een florentijnse vaas. Dit vanwege de lagere opbrengst aan etherische olie.
De olie was in het begin van de destillatie kleurloos en veranderde geleidelijk in een licht gele kleur. Ook de geur veranderde van de licht bloemige geur in een wat zwaardere kruidige dennenachtige geur.
Na twee en een half uur destilleren ben ik gestopt. Van de 16,5 kg fijngehakselde lariks heb ik ongeveer 20 mL etherische olie kunnen destilleren, genoeg voor 2 flesjes. Een opbrengst dus van iets meer dan 0,1%. Lariksolie blijft daardoor een exclusieve olie.

Larix, wild - Chi 2,5 ml




Etherische olie van Larix decidua
Artikelcode: 3210PRO

Chi een bekende leverancier van etherische olie verkoopt ze dan ook in flesjes van maar 2,5 mL! 

Met de lariksolie hebben we wel een wondermiddeltje in huis:
Larixolie geeft meer zelfvertrouwen en kracht bij nieuwe activiteiten. Werkt verlichtend bij depressies en een onbehagelijk gevoel. Meer info:
www.anthemis.nl/aroma/larix.htm

vrijdag 4 mei 2012

Larix destilleren

Ik was al een tijdje van plan Larix te gaan destilleren. De larix ook wel lork genoemd, is een bijzondere naaldboom, omdat deze boom z'n naalden in het najaar verliest. Het voorjaar is dus een goede tijd om verse larix naalden te oogsten. Meer info: http://nl.wikipedia.org/wiki/Lariks
 
In de Chaamse bossen heb ik in de vroege ochtend, met toestemming van de boswachter, een aantal kleine boompjes en grote laag hangende takken geknipt. In totaal 2 klapkratten vol.

Deze oogst heb ik bij thuiskomst direct verwerkt, dat wil zeggen kleiner gemaakt met een hakselaar. Dit is nodig om ervoor te zorgen dat de stoom tijdens het destilleren de etherische olie goed kan vrijmaken uit de plantendelen. Om ervoor te zorgen dat deze fijn gehakselde Larix niet door de gaatjes in de kolom van de alambiek vallen heb ik een stukje grofmazige stof gebruikt.
De kolom gevuld met 2 kg Larix naalden en ook een paar gehakselde dunne stammetjes.
Vanwege de koele buitentemperatuur heb ik de destillatie in de keuken op het gasfornuis uitgevoerd.

aansluitingsslangen koelemmmer

Dat is eigenlijk een heel gedoe, omdat de plank waar het gasfornuis op staat ondersteuning nodig heeft vanwege het gewicht van de alambiek plus inhoud.
Op het moment dat de thermometer in de top van de alambiek 40graden Celcius had bereikt was er uit de uitloop van de koelemmer al een geur waarneembaar.
Deze geur is het beste te omschrijven als: licht bloemig/harsachtige lucht. Na het overkomen van het eerste destillaat bij zo'n 94 graden Celcius veranderde deze lucht in een scherpere bloemige/ harsachtige lucht. Na twee uur destilleren, en 3 wijnflessen gevuld te hebben met hydrolaat, rook ik een droge sauna-lucht.
Voordat ik met de destillatie begonnen was had ik eigenlijk geen idee met wat voor soort opbrengst aan etherische olie rekening moest houden. Het is natuurlijk ook erg afhankelijk van allerlei factoren waaronder klimaat. Wat dat betreft (weinig zonuren) zou er niet gek veel olie te verwachten zijn.
De opbrengst kwam uit op zo'n 4 mL. Door het verlies aan olie tijdens het overbrengen (er blijft altijd wat olie aan de wanden van de scheitrechters plakken) kon ik 2 mL olie in een druppelflesjes stoppen. Informatie over Larixolie is slecht te vinden, maar het pas door mij aangeschafte boekje 'Atherische Ole selbst herstellen' gaf mij de nodige informatie.

In dit boekje staat bij Larix, Larix decidua, dat het stoomdestilleren van verkleinde naalden en takken een opbrengst van 0,15-0,3 % geeft. Dat klopt dus aardig met de opbrengst die ik had, namelijk 4 mL uit 2 kg: komt overéén met ongeveer 4/2000x 100% = 0,2%. Wil ik meer olie produceren dan zal ik  mijn grotere ketel moeten gebruiken. De capaciteit van deze ketel (75 Liter) is tien keer groter dan die van de alambiek, dus het moet mogelijk zijn om 40 mL in één keer uit 20 kg gehakselde Larix te destilleren. De verzamelde olie rook na het destilleren bijzonder. Mijn vrouw had het over: fris en schoon, opgeruimd. Wie wil z'n huis daar niet naar laten ruiken? 

Reden genoeg om tzt nog een keer Larix te gaan destilleren.
Aan het boekje 'Atherische Ole selbst herstellen' geschreven door Bettina Malle en Helge Schmickl ga ik nog een artikel (recensie) wijden.
Andere info over Larixolie vond ik op: http://www.anthemis.nl/aroma/analysetholie/analyseLarix.htm




woensdag 2 mei 2012

Hoe schrijf je geur op?


Destilleren doe je vooral ook met je neus! Tijdens het destillatie-proces is het belangrijk om de verschillende geuren die langskomen in de gaten te houden. Maar hoe omschrijf je nu geur?



Hans Henning's Odor Prism, 1915–1916

















Als je geuren wil indelen kom je op 6 primaire (onafhankelijke) geurkwaliteiten: Bloemig; fruitig, harsachtig, kruidig, brandlucht en verrot (rottingslucht). Zij vormen de basis voor het beschrijven van elke geur als combinatie van deze 6 bestanddelen. Vergelijkbaar met de drie hoofdkleuren rood geel en blauw.
Daarnaast kennen we ook omschrijvingen van geur als zoet, zuur, fris etc.

Geurwaarneming in de hersenen en effecten in het lichaam


Als we een geur opsnuiven, botst deze eerst op het geurepitheel, dit weefsel bevat ongeveer 20 miljoen zenuweinden. De geur wordt getransmuteerd in een “zenuwboodschap” die daarna versterkt wordt door de geur-bol (bulbus olfactorius).
De zenuwboodschap passeert langs het reukkanaal en komt het limbisch systeem binnen waar je je begint gewaar te worden van geur.
Deze geur/zenuwboodschap wordt eerst geanalyseerd door de AMYGDALA en de HIPPOCAMPUS, die beiden een geheugencentrum in de hersenen zijn. Omdat dit opslagruimtes voor herinneringen zijn, spelen ze ook een belangrijke rol in emotionele reacties. Op dit punt, kan de geur een herinnering activeren, recent of langer geleden. De geurboodschap, of geactiveerde herinnering, passeert dan de HYPOTHALAMUS die werkt als een regulator en relais station. De HYPOTHALAMUS heeft de mogelijkheid de geurboodschap naar andere delen van de hersenen te sturen.

Waar gaan de geurboodschappen naar toe?

Euforische geuren, zoals van SALIE, GRAPEFRUIT en JASMIJN hebben de neiging om de Thalamus te stimuleren. Deze stimulatie heeft tot gevolg dat de thalamus stoffen gaat afscheiden genaamd enkephalines. Enkephaline werkt als een pijnstiller en veroorzaakt ook een gevoelens van je goed voelen of euforie…. En een gevoel van verhevenheid!
Ylang ylang, Cananga odorata  BRON: wikipedia

Het inhaleren van afrodisiacum geuren zoals van PATCHOULI en YLANG YLANG resulteren in de stimulatie van de Hypofyse die endorphines afscheid. Endorphines zijn ook pijnstillers. En, deze chemische stoffen zijn echte ‘goed gevoel’ hormonen die zowel een gevoel van euforie opwekken als sexuele gevoelens. De hypofyse regelt ook de andere endocriene klieren in het lichaam, inclusief de schildklier, bijnier  en geslachtsklieren.
sinaasappelbloesem
Als je een geur zoals van KAMILLE, LAVENDEL en SINAASAPPELBLOESEM waarneemt, veroorzaakt dat een stimulatie van een deel in de hersenen dat de Raphe kern heet.
Stimulatie van de Raphe kern veroorzaakt de afscheiding van serotonine. Serotonine werkt als een kalmerend middel – goed om je lichaam te ontspannen en tot rust te komen!

Geuren zoals die van ROZEMARIJN, LEMONGRAS en JENEVERBES zijn stimulerend. Zij hebben invloed op de Locus Ceruleus die noradrenaline afscheid en los laat in het systeem. Noradrenaline geeft ons een wakker gevoel!

Begrijpen hoe een geur ons brein beinvloed en wat voor gewaarwording of gevoelens we kunnen verwachten van bepaalde aroma’s kan ons helpen om de waarde van essentiele olien in stress verlichting en een algemeen welbevinden in te schatten. Leer de olie te kiezen die het deel van de hersenen stimuleert wat jou het resultaat geeft wat je nodig hebt. Een paar druppels lavendel op je kussen ’s nachts kan je helpen om te ontspannen en in slaap te vallen. Of gebruik een mengsel met lemongras in een verdamper voor een sta-op-en-ga effect. Een snuif van je favouriete ontspannings-olie kan een paniekaanval voorkomen en stress effecten in je lichaam minimaliseren.

De volgende omschrijvingen las ik in Encyclopedie van etherische olien door Julia Lawless:

soort olie
geuromschrijving
JASMIJN
een intensieve, rijke, warme bloemengeur en een thee-achtige basistoon
KRUIDNAGEL
zoetkruidig aroma en een frisse/fruitige topnoot
EUCAPYPTUS
enigszins harsachtige, kamfer-achtige geur en een houtachtige ondertoon
SINAASAPPEL
citrus sinensis
van koude persing
zoete, frisse, fruitachtige geur