koelemmer foto Frank Stolvoort

dinsdag 30 augustus 2016

Een zomer vol Lavandin

Door Catharina de Bruin
Ook dit jaar hebben we weer een aantal workshops 'Lavendel destilleren' gehouden. We vinden het hardstikke leuk om deze workshops te houden. Elke keer zijn we weer verbaasd over de veelzijdigheid van deze plant en de mensen die lavendel heerlijk vinden ruiken. Daar gaan de workshops ook over: vooral ruiken, voelen en zelfs proeven van de lavandin.
Voor deze workshops gebruiken we Lavandin hybrida. Ze is biologisch en gecertificeerd door de teler. De gedroogde bloemen komen uit Mévouillon in Frankrijk. Dat is een streek waar veel lavendelvelden zijn aan de voet van de Mont Ventoux. Je kan erover lezen in dit boek Lavendel: op het land en in huis, tuin en keuken / tekst Anne Simonet - Avril, foto's Sophie Boussahba
workshop 002 workshop 004
Henk geeft uitleg over de techniek van het stoomdestilleren, een stukje biochemie – waar maakt de plant olie, een aantal toepassingen en waar je op moet letten als je etherische olie koopt.  We doen een geursessie met verschillende soorten olie. Een behoorlijk gevuld programma bij elkaar. Tussendoor hebben we verse kruidenthee met zelfgemaakte aardbeienkwarktaart erbij.
workshop 003 workshop 002
workshop 007 workshop 003
workshop 003 workshop 005

De workshops zijn snel volgeboekt. De deelnemers komen van Hengelo en Haarlem tot aan Lokeren en Antwerpen. Lees hier een aantal reacties die we kregen na afloop:
Beste Henk en Catharina, 
Het is al weer meer dan een week geleden dat ik mocht genieten van de workshop lavendeldestilleren. Mooi om mee te maken, mooi om gezien te hebben.
Het proces op zich, maar ook je de deskundige achtergrond informatie, daarbij de bezieling vanuit je beroep. Het was een verre tocht, maar meer dan de moeite waard.  [ …. ]
Nogmaals, het was TOP!! Dankjewel!!  Ik blijf jullie volgen. Groet M
Hallo Henk en Catharina, 
Ik vond het een heel geslaagde workshop. Alles werd duidelijk en heel enthousiast uitgelegd. De sfeer was ook heerlijk ontspannen, waarbij de lavendel misschien ook wel heeft bijgedragen. En dan nu nog zo'n uitgebreide syllabus. Fijn, kan ik ook alles nog eens rustig doorlezen!
Ik moet eerlijk bekennen dat ik de lavendelolie toch al op een geursteentje heb gebruikt in onze slaapkamer. De nacht ervoor hadden we nogal last gehad van ontzettend irritante muggen, maar deze zaterdagnacht niet meer. Ik heb ook heerlijk diep, vast en lang geslapen, heerlijk. Mijn partner vond me gisteren overdag ook nog super ontspannen. [ … ]
Met vriendelijke groet, H.
Goedemorgen Henk en Catharina,

Heel veel dank voor de geweldige middag. En de reader! Kijk hier heb ik nu wat aan.
Jullie workshop zit goed in elkaar, informatief en duidelijk en vooral integer.
Fijn ook dat jullie aan nazorg doen, want ik zal vast nog vragen hebben.

Fijne dag nog,
C.
 
 recept met lavandin provence

Lees ook het blog wat Nicole Van Beek heeft geschreven over haar ervaring: http://idunagezondgenieten.be/lavandin-destilleren/
Nicole heeft twee recepten van lavandin olie en twee recepten voor lavandin hydrolaat erbij gedaan. Bekijk het foto album op facebook voor de foto's van Nicole Van Beek. Dank je, Nicole.

Catharina lavandin
Catharina laat de gedroogde lavandinbloemen ruiken
We hebben lavandin olie en hydrolaat gemaakt en als je die wilt kopen, kan dat via de webwinkel. We hopen dat veel mensen deze fijne, mooie lavandin olie gaan gebruiken en ervan genieten.

zondag 21 augustus 2016

Tweede destillatie Kreta oregano en analyse

Een volle destilleerketel met gedroogde Origanum dictamnus
Ruim een week geleden heb ik een tweede partij Kreta Oregano (Origanum dictamnus) binnen gekregen van de biologische aromatische kruidenkwekerij van Frank Radder. Deze heeft eerst een week te drogen gelegen in de destilleerwerkplaats.Afgelopen vrijdag heb ik het maaisel van deze bijzondere plant gedestilleerd.
Vers maaisel van bloeiende Kreta oregano toppen
Het feit dat de plant in bloei stond toen het gemaaid werd en de grotere hoeveelheid (16 Kg plukgewicht) zou een grotere opbrengst aan etherische olie moeten opleveren.
tijdens de destillatie
Vlak voor de start van de stoomdestillatie, het moment waarop het eerste destillaat overkomt, rook het al heel sterk en kruidig. Alcohol-achtig met een vlugje sinaasappel (limoneen).
scheitrechter met hydrolaat en etherische olie
Tijdens de eerste minuten van de stoomdestillatie kwam er gelijk al een grote hoeveelheid etherische olie van de Kreta oregano mee. De olie heeft een typerende oranje-rode kleur. Na twee uur heb ik de destillatie even stopgezet en de etherische olie in een andere scheitrechter overgebracht. Daarna is de destillatie weer gestart om te kijken of er nog meer etherische olie uit de planten te halen was. Na een half uur ben ik gestopt. Op dat moment werd er zichtbaar geen olie meer gevormd op het hydrolaat.
Kreta oregano etherische olie
De opbrengst was boven mijn verwachting. Ik heb in totaal 42 mL etherische olie en 4,7 Liter hydrolaat kunnen maken. Dat is wat de olie betreft een percentage van 0,26%, Meer dus dan de 0,21% opbrengst die ik tijdens de eerste destillatie een maand geleden in juli had gevonden.
hydrolaat afvullen
De verklaring daarvoor is dat veel aromatische planten, waaronder de orgeno, de meeste  meeste etherische olie bevatten tijdens de bloeitijd.

ANALYSE KRETA OREGANO
GC MS van Kreta Oregano
De afgelopen weken heb ik diverse analyses van etherische oliën die ik gemaakt heb binnengekregen. Ook van de O.dictamnus. Voor enig vergelijkingsmateriaal hebben we na enig speurwerk een Grieks wetenschappelijk rapport gevonden: Liposomal incorperation of carvacrol and thymol isolated from the essential oil of  Origanum ditctamnus L. and in vitro antimicrobial activity
Leuk om te lezen voor mensen die geinteresseerd zijn in wetenschappelijk onderzoek en de medicinale toepassingen van de etherische olie van dictamnus. In dit rapport stond een tabel met analyse-resultaten van olie van de gecultiveerde en de in het wild groeiende O.dictamnus op Kreta.


Peak
RT (min)
Component name
Margraten
%
Wild
%
Cultivar%
Norm (%)
Allergèns
(%)
18
15,9
a-TERPINENE
2,44
2,82
2,39
 
 
23
19,9
g-TERPINENE
10,63
14,10
9,20
 
 
27
21,5
p-CYMENE
29,66
 ---
 ---
 
 


a-CYMENE
---
8,78
10,1
 
 
38
39,1
LINALOOL
2,05
1,10
 2,49
 
2,05
44
42,9
b-CARYOPHYLLENE
3,02
---
3,88
 
 
82
74,7
THYMOL
0,32
0,13
0,61


85
76,3
CARVACROL
35,22
51,70
42,90
 
 


TOTAL
99,91
 
 
 
2,40

Ik heb de gegevens van de analyse, uitgevoerd door pyrenessences, in bovenstaande tabel gezet samen met de resultaten van het wetenschappelijk rapport. Hierbij heb ik de meest bepalende stoffen genomen om te kunnen vergelijken. Wat direct opvalt is dat het carvacrol-gehalte in de olie die ik gemaakt heb lager is dan van de Griekse oliën. Daarbij is er ook onderscheid te maken tussen in het wild groeiende O.dictamnus en de gecultiveerde soort die een lager carvacrol-gehalte te zien geeft.
CARVACROL
Het cymeen gehalte in de Nederlandse olie is daarentegen vrij hoog met een percentage van bijna 30%. De griekse oliën bevatten veel minder cymeen. Thymol, Carvacrol en paracymeen hebben volgens het Groot handboek geneeskrachtige planten geschreven door Dr.Geert Verhelst een antiseptische/antimicrobieele/antibiotische (ontsmettende/infectiewerende) werking op de luchtwegen.
http://indekoperenketel.nl/producten/

zondag 14 augustus 2016

Rozemarijntoppen destilleren

vers rozemarijnmaaisel
Afgelopen vrijdag kon er maaisel opgehaald worden bij de aromatische kruiden kwekerij Puur Aroma van Frank Radder. Het ging om Rozemarijn  (Rosmarinus officinalis ´Blue Winter´), Kreta oregano (Origanum dictamnus) en Marokkaanse munt (Mentha spicata ´Moroccan´) van biologische teelt.
Destilleerketel vullen met vers rozemarijnmaaisel

Omdat er van verse Rozemarijn een heel waardevol hydrolaat gemaakt kan worden heb ik besloten om het rozemarijnmaaisel direct na aankomst in de destilleerwerkplaats te gaan destilleren. Bovendien was het maaisel van alleen de rozemarijntoppen van perfecte kwaliteit.
rozemarijntopje

Het maaisel van de munt en de oregano hebben Catharina en ik onderwijl in gaasbakken verdeeld om te laten drogen. Voor de Oregano was dat hard nodig omdat de planten nog erg vochtig waren van de ochtenddauw.
Het ging in totaal om 23 Kg rozemarijn, 16,5 Kg Kreta oregano en 10,5 Kg Marokkaanse munt.

Het lukte ons met stevig aandrukken om 22 Kg rozemarijnmaaisel in de destilleerketel te stoppen. Het sterk geurige maaisel rook naar vicks of dampo waardoor wij denken dat de etherische olie die we gaan maken veel cineol zal bevatten.
Om het hydrolaat en de etherische olie van de destillatie op te vangen heb ik gebruik gemaakt van een scheitrechter met maatverdeling. Hierdoor kan je tijdens de destillatie goed zien hoeveel olie er ontstaat.
start van de destillatie
Dit was de tweede keer dat ik rozemarijn gedestilleerd heb. In 2012 heb ik op verzoek van uit Frankrijk meegebrachte rozemarijn met mijn koperen alambiek gedestilleerd.
Tijdens de destillatie hebben we de geur op verschillende momenten bijgehouden.
Na één uur destilleren
De geur veranderde van sterk vicks-achtig, terpentine-achtig, menthol-achtig naar een warme eucalyptus-geur. De olie was heel licht geel bijna kleurloos.
Catharina houdt de hoeveelheid olie in de gaten
Na 2 uur en 20 minuten destilleren zijn we gestopt. Er kwam geen olie meer bij en de geuren die uit de uitloop van de koelemmer kwamen waren weinig aromatisch meer te noemen. Reden genoeg dus om te stoppen.
rozemarijn etherische olie
We hadden in totaal 130 mL etherische olie en 5,75 Liter hydrolaat gemaakt. Het hydrolaat rook heel sterk en krachtig alsof je de verse rozemarijn rook.
afvullen van hydrolaat in gesteriliseerde flessen
Rozemarijn-hydrolaat is een prachtig product en kent vele toepassingen. Drs Harmen Rijpkema schrijft hierover in ´Aromecum, aromatherapie van Absint tot Zonnebloem´ het volgende over:

Rozemarijn hydrolaat verfrist en vitaliseert en is een goede hulp bij de verzorging van verslapte, vermoeide huiden. ............ Verwerkt in shampoo gaat het vet haar tegen en stimuleert het de haargroei. ..........Bij inwendig gebruik werkt rozemarijn hydrolaat stimulerend op lever en galproductie en daardoor op de spijsvertering van vetten.
Rozemarijn etherische olie en hydrolaat
Wij verwachten dan ook dat hydrolaat en etherische olie hun weg zullen vinden naar afnemers die daar mooie producten mee kunnen maken.



maandag 8 augustus 2016

Tinctuur en maceraat maken

Afgelopen zaterdag hebben we een workshop ´aromatische kruiden zelf verwerken´ gehouden. Doel was om de deelnemers kennis te laten maken met verschillende technieken om aromatische stoffen uit planten te halen. Technieken die je met weinig hulpmiddelen of apparatuur zelf kan uitvoeren. Aan bod kwamen stoomdestilleren met de wokmethode, macereren, en extraheren dmv alcohol.
vers geplukte salie, citroenmelisse, marjoraam, tijm en lavendel
We hadden aan de deelnemers gevraagd vers geplukte aromatische kruiden mee te nemen. Zelf hadden we een maand eerder voor het maceraat sint Janskruid (Hypericum perforatum) en Echte Kamille (Matricaria chamomilla) geplukt en in de biologische olijfolie gezet. En voor het maken van tinctuur hadden we gekozen voor duizendblad (Alchillea millefolium) en goudsbloem (Calendula officinalis) gekozen.
De destilleerwerkplaats geurde heerlijk naar de door de deelnemers meegebrachte salie, tijm, lavendel, rozemarijn, marjoraam, citroenmelisse en sinaasappelmunt!
Uitleg over de techniek van macereren door Thea
Tijdens de workshop heeft onze stagiare Thea het onderdeel over macereren voor haar rekening genomen. Onderwijl heb ik een warm maceraat ingezet met bio lavandinbloemen in bio olijfolie.
Een tafel vol tincturen, maceraten, hydrolaten en olie
Omdat er in de workshop 3 technieken aan bod kwamen hadden nogal wat ´potten en pannen´ op de demonstratietafel staan om het proces zo zichtbaar mogelijk te maken.
Een enthousiaste workshopdeelnemer zorgt voor voldoende ijs voor de wokmethode

We hebben een mix van de meegebrachte aromatische planten, waarvan de rozemarijn een groot deel uitmaakte, gedestilleerd. Na ongeveer twee uur destilleren hadden we ongeveer 750 mL hydrolaat gemaakt. Er had zich zichtbaar geen etherische olie gevormd op het hydrolaat.
Maceraat van Sint Janskruid en echte Kamille
Tijdens de workshop hebben we de maceraten die we gemaakt hadden gefiltreerd. Het maceraat van Sint Janskruid heeft een heel mooie diep rode kleur. Het kamillemaceraat had na het filtreren van de bloemen een geel-groene kleur en een heel sterke kamille-achtige geur.
Tinctuur van duizendblad en goudsbloem
De tinctuur die we gemaakt hadden van duizendblad en goudsbloem waren met een koffiefilter een stuk makkelijker te filtreren. Ook hier was de wodka (40 vol %) die we gebruikt hadden om de tinctuur mee te maken van kleur veranderd. De duizendbladtinctuur was uiteindelijk bruin van kleur en de goudsbloem- tinctuur geel.
filtratie van goudsbloemtinctuur
Catharina en ik vonden het voorbereiden en geven van deze workshop heel leuk om te doen omdat we hebben kunnen overbrengen dat je aromatische stoffen ook op een heel simpele en huis- tuin- en keukenmanier uit planten kan halen. Hieraan had onze stagiare Thea een waardevolle bijdrage geleverd!